Om de kansen van digitalisering te kunnen pakken is het belangrijk dat iedereen in Nederland autonoom is en regie heeft over zijn of haar digitale leven. Dit op een manier die de publieke waarden die we in Nederland belangrijk vinden, zoals privacy, toegankelijkheid en veiligheid, borgt.

Concreet betekent dit dat mensen hun gegevens bij de overheid kunnen inzien, kunnen zien hoe gegevens gebruikt worden en gegevens kunnen (laten) corrigeren als dat nodig is. Bovendien moet je zelf gegevens kunnen delen om zaken te regelen, op een manier die jij handig vindt.

1 van die manieren is met een Europese digitale portemonnee, oftewel een id-wallet. Maar wat is zo’n id-wallet eigenlijk, waarom wordt hieraan gewerkt en wat hebben burgers eraan? Dit artikel gaat hier dieper op in. Wil je de uitleg liever live horen? Of wil je meepraten? Dat kan! Er zijn online en offline (fysieke) bijeenkomsten, met onder andere Wouter Welling, programmamanager bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Wat is een id-wallet?

Met een id-wallet kunnen mensen straks hun persoonlijke gegevens veilig gebruiken en delen. In Nederland en andere Europese landen. Met de Europese id-wallet kun je bijvoorbeeld:

• in alle EU-landen veilig inloggen;
• makkelijk iets over jezelf aantonen, bijvoorbeeld dat je een rijbewijs hebt (als je een auto wilt huren), een diploma hebt behaald (als je verder wilt studeren) of dat je 18+ bent;

En dat zonder meer gegevens prijs te geven dan minimaal nodig is.

Hoe werkt dat?

Een id-wallet is een app waarin je jouw digitale persoonsgegevens en overige digitale bewijzen over jezelf kunt opslaan, om op een later moment te gebruiken. Je kent waarschijnlijk wel voorbeelden van dergelijke apps. Misschien gebruik je ze zelfs al wel, want enkele grote techmerken bieden ze aan. Deze toepassingen worden omarmd door burgers en bedrijven, omdat ze gemak bieden in het digitaal zaken regelen.

Maar deze wallets, en de bedrijven erachter, staan niet onder democratisch (Europees) toezicht en het kan grote gevolgen hebben als zij ons niet meer kunnen of willen bedienen. Met de id-wallet willen we een privacyvriendelijk alternatief bieden en de marktmacht van dergelijke bedrijven niet nóg groter laten worden.

Wat moet er geregeld worden voor zo’n een Europese id-wallet?

Er wordt gebouwd aan een Europees raamwerk voor id-wallets én er wordt een publieke voorbeeld-wallet ontwikkeld. De Europese Commissie wil dat lidstaten dit snel realiseren. Het voorstel is om de afspraken over Europese id-wallets per 2025 werkend te krijgen. Dat betekent: minimaal 1 id-wallet voor Nederlanders en ervoor zorgen dat alle Europeanen hun id-wallets in Nederland kunnen gebruiken. De staatssecretaris heeft voor Nederland een nog ambitieuzere deadline gesteld: zij wil een eerste proefversie van een publieke open source wallet in 2023 werkend hebben.

Hoe gaan we dat realiseren?

Er gaat in volledige openheid gewerkt worden aan een publieke open source wallet waarbij de hoogste eisen gesteld worden aan privacy, veiligheid en toegankelijkheid. Wallets moeten zo min mogelijk gegevens prijsgeven en persoonsgegevens mogen niet als handelswaar worden ingezet. Er wordt parallel gewerkt aan de technologische en juridische innovatie die hiervoor in het identiteitsstelsel nodig is en Nederland draagt actief bij aan Europese voorstellen. De voortgang van deze werkzaamheden kun je open en transparant volgen via het platform edi.pleio.nl. Je kunt je hier ook abonneren op updates en aanmelden voor activiteiten.

Kansen verzilveren

De inzet is dat de manier waarop in Nederland een id-wallet wordt geïntroduceerd het doel ondersteunt om burgers meer regie te geven op hun digitale leven. Het voorstel voor een Europese digitale identiteit raamwerk belooft veel nieuwe kansen zoals gemak, data-minimalisatie, betrouwbaarheid, veiligheid en efficiëntie, maar raakt ook aan belangrijke publieke waarden.

Met een Europees raamwerk voor id-wallets kunnen deze kansen worden verzilverd terwijl Nederlandse publieke waarden geborgd worden. Er kan een stelsel van wallets gerealiseerd worden dat voldoet aan de waarden en principes die Nederland belangrijk vindt. En daarmee krijgt de Nederlandse bevolking de mogelijkheid om veilig, toegankelijk, privacy-vriendelijk en betrouwbaar een digitale wallet te gebruiken en hiermee makkelijker zaken te doen.

Wordt het gebruik van de wallet verplicht?

Nee, het wordt niet verplicht om een id-wallet te gebruiken om zaken te regelen met de overheid. Dat vindt de Tweede Kamer belangrijk en het kabinet deelt die mening.

Vragen? Praat mee!

Heb je ook een vraag en wil je die graag stellen aan het EDI-team dat werkt aan de ontwikkeling van de id-wallet? Meld je dan aan voor 1 van de laagdrempelige sessies die worden georganiseerd om iedere geïnteresseerde mee te nemen in waar het programmateam aan werkt, vragen te stellen en input mee te geven.

De bijeenkomsten zijn:

• online: EDI heartbeat op donderdag 22 september, 13 oktober en 15 december of
• fysiek: EDI meet-up op vrijdag 7 oktober en 15 december.

Eerder op digitaleoverheid.nl

• Praat mee over ontwerp en inzet 1e versie ID-wallet (23 augustus 2022)
• Voortgangsrapportage Europese Digitale Identiteit (18 augustus 2022)
• Europese digitale portemonnee veilig maar niet verplicht (7 december 2021)
• Digitale portemonnee voor Europese burgers en bedrijven (4 juni 2021)